اینستکس؛ تعطیل شد
تاریخ انتشار: ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۲۹۴۰۱۵
به گزارش جام جم آنلاین، ۴ سال از زمانی که اینستکس با تاخیر فراوان درسایه ژستهای سیاسی اروپا برای نجات برجام راهاندازی شد، میگذرد. این سازوکار بخشی از وعدههای طرفهای اروپایی برای جبران خسارتهای ناشی از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و تحریمهای ظالمانه این کشور علیه ایران بود که سرگذشت درخشانی ندارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
نوامبر ۲۰۱۸ یعنی ۶ ماه پس از خروج آمریکا از برجام، وزرای امور خارجه تروئیکا و مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا با صدور بیانیهای مشترک ادعا کردند که به حفظ کانال های مالی موثر و ادامه صادرات نفت و گاز ایران در مواجهه با تحریم های آمریکا متعهد هستند. آنها در این بیانیه به یک ابتکار اروپایی برای ایجاد سازوکاری اشاره کردند که تداوم لغو تحریم ها را به ایران ممکن می کند و به صادرکنندگان و واردکنندگان اروپایی اجازه می دهد تجارت قانونی با ایران را دنبال کنند.
سازوکار مورد اشاره سرانجام در بهمن ۱۳۹۷ تحت عنوان «ابزار حمایت از مبادلات تجاری» با ایران تاسیس شد. لرد نورمن لامونت فرستاده ویژه دولت انگلیس در امور تجاری با ایران یک روز بعد از راهاندازی اینستکس به ایرنا گفت که تاسیس این سازوکار به دلیل مخالفتهای جدی آمریکا به طول انجامید. وی مدعی شد که ایران نباید تلاشهایی را که برای ایجاد این سازوکار صورت گرفت، دستکم بگیرد؛ چرا که اروپا بهرغم فشارهای آمریکا در این زمینه موضع خود را حفظ کرده است.
اما جمهوری اسلامی ایران همان زمان تصریح کرد که خواهان اجرایی شدن کامل تمامی تعهدات برجامی اروپا در کوتاهترین زمان ممکن است. بهرام قاسمی سخنگوی وقت وزارت امور خارجه اعلام کرد: اقدام اروپا در تأسیس سازوکار ویژه مالی بسیار دیر صورت گرفت و لازم است سه کشور و اتحادیه اروپا اطمینان حاصل کنند که این اقدام بخشی از تحریمهای غیرقانونی آمریکا را جبران میکند. وی با اشاره به اجرای ناقص و با تأخیر تعهدات طرفهای مقابل تصریح کرد که اروپاییها باید تعهدات خود را برای بهرهمندی مردم ایران از منافع اقتصادی برجام تسریع نماید.
با این حال طبق گزارشها، کسانی که وظیفه کار بر روی اینستکس در اروپا را برعهده داشتند، اغلب بسیار جوان بودند و به سرعت متوجه شدند که اطلاعات کمی از مکانیزم تجارت با ایران دارند. حتی زمانی که برای دریافت کمک به وزارت دارایی و یا بانک مرکزی مراجعه میکردند، با مقاومت کسانی مواجه میشدند که تمایل به حمایت از پروژهای نداشتند که هدف آشکار آن کاهش قدرت تحریمهای آمریکا بود.
اواخر سال ۲۰۱۹ «مایکل باک» دیپلمات پیشین آلمانی ریاست اینستکس را برعهده گرفت و تیم کوچکی را برای تحقق ماموریت این سازوکار بهکار گرفت. تلاشهای او منجر به اولین و آخرین تراکنش اینستکس برای معامله ۵۰۰ هزار یورو اقلام دارویی به ایران در سایه ژست سیاسی دولتهای اروپایی در میانه بحران همهگیری کرونا شد.
با این حال بسیاری اینستکس را حتی قبل از تکمیل اولین تراکنش محکوم به فنا میدانستند؛ چراکه اروپا برخلاف وعدههای که در نشست کمیسیون مشترک برجام در پی خروج آمریکا مطرح کرد موفق نشد تا واردات نفت ایران را حفظ و از اینستکس برای این منظور استفاده کند؛ در عوض روی تجارت اقلام به اصطلاح بشردوستانه متمرکز و در این زمینه هم با توجه به تهدیدات آمریکا چندان با اقبال مواجه نشد.
خرداد سال ۹۸ نهاد متناظر ایرانی اینستکس، هدف تحریمهای آمریکا قرار گرفت و به این ترتیب پروژه اینستکس به فنا رفت؛ اما اروپا حاضر به اعتراف در این زمینه نشد. همان زمان یک دیپلمات اروپایی مرداد ۹۸ به خبرنگار ایرنا ادعا کرد: «ما نمی توانیم شرکتها را وادار کنیم که با ایران کار کنند. شرکت هایی که با آمریکا کار می کنند تمایلی به کار با ایران ندارند».
وی تصریح کرد: «آنها نگران (تحریمهای آمریکا) هستند و نمی خواهند از این سازوکار استفاده کنند.»
حدود یک سال و نیم بعد (اسفند ۱۳۹۹) هم «مایکل باک» لب به گلایه گشود و اعتراف کرد که این سازوکار به دلیل تحریمهای آمریکا با اقبال مواجه نشد. او در یک همایش اقتصادی اعلام کرد که تحریمهای آمریکا علیه ایران، بانکهای بزرگ اروپایی را به شدت محافظه کار کرده بود و به همین دلیل آنها با اینستکس کار نمیکنند.
باک گفت: بانکها از سوی امریکا تحت فشار هستند و باید اعلام کنند چه اقدامات مالی انجام می دهند. بنابراین برای آن ها ساده ترین کار این است که اصلا طرف تجارت با ایران نروند و این مساله برای من حیرت آور است؛ چراکه بالاخره اینستکس یک نهادی است که از سوی ۹ کشور اروپایی مورد تائید قرار گرفته، اما به نظر میرسد برای آنها اهمیتی ندارد.
با این اوصاف تروئیکای اروپا پنجشنبه شب، ۱۸ اسفند ۱۴۰۱ در بیانیهای مشترک با مقصرنمایی ایران، اعلام کرد که سهامداران اینستکس – بلژیک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، هلند، نروژ، اسپانیا، سوئد و بریتانیا – تصمیم به انحلال این سازوکار گرفتهاند.
این بیانیه ادعایی میافزاید: اینستکس در طول ۴ سال گذشته، به طور مداوم تلاش کرد تا مبادلات تجاری بین اروپا و ایران را تسهیل کند و تقاضای قوی و پایدار صادرکنندگان اروپایی برای استفاده از مکانیسم INSTEX، عمدتاً از طرف بخش بشردوستانه وجود داشت اما به دلایل سیاسی، ایران به طور سیستماتیک از انجام وظایف اینستکس جلوگیری کرد.
در ادامه بیانیه تروئیکا بدون هیچ اشارهای به تحریمها و اقدامات غیرقانونی آمریکا ادعا شده است: ایران در اوایل سال ۲۰۲۰ تنها با یک معامله برای صادرات کالاهای پزشکی از اروپا به ایران موافقت کرد. پس از آن، ایران به طور مداوم و عامدانه دیگر پیشنهادات مبادلات بین بریتانیا، نروژ، اتحادیه اروپا و ایران را مسدود کرد. این از یک عزم سیاسی برای ممانعت از استفاده از اینستکس تحت هر شرایطی ناشی شد. بنابراین، مسئولان ایران با امتناع از همکاری در زمینه صادرات دارو و سایر کالاهای بشردوستانه، اقدام بر خلاف منافع مردم خود را انتخاب کردند.
بیانیه یادشده بدون اشاره به این واقعیت که شرکتهای تجاری از ترس تحریمهای آمریکا حاضر به فعالیت بازرگانی با ایران نبودند، مدعی شد: با توجه به امتناع مداوم ایران از تعامل با این شرکت، سهامداران اینستکس به این نتیجه رسیده اند که دیگر زمینه ای برای ادامه فعالیت اینستکس وجود ندارد. سهامداران اینستکس در مجمع عمومی فوقالعاده ۹ مارس ۲۰۲۳ به انحلال اینستکس رأی مثبت دادهاند.
«اسفندیار باتمانقلیچ» مؤسس و مدیر عامل اندیشکده اقتصادی بورس و بازار در این باره میگوید: مقامات اروپایی وعده یک پروژه تاریخی برای اثبات حاکمیت اقتصادی خود را دادند، اما آنها هرگز واقعاً به این وعده متعهد نشده و نماندند . به مکانیسمی که برای حمایت از میلیاردها دلار در تجارت دوجانبه در نظر گرفته شده بود، سرمایه گذاری ناچیزی تزریق شد.
وی با بیان اینکه دولتهای اروپایی هرگز نفهمیدند که چگونه میتوانند دسترسی به نقدینگی برای اینستکس را تضمین کنند تا زمانی که فروش نفت به صفر میرسد، بتوان از عهده مدیریت تجارت بزرگ اروپا با ایران برآمد، افزود: برای ایرانیها، این مساله به تنهایی گواه این بود که رهبران اروپایی اینستکس را یک ژست سیاسی برای آرام کردن ایران میدانستند و نه ابزاری اقتصادی که اقتصاد ایران را در مواجهه با «فشار حداکثری» ترامپ مقاوم کند.
از نگاه او، ایران با تعطیلی اینستکس چیزی از دست نخواهد داد بلکه این اروپاست که در حال شکست است. «قرار بود اینستکس بستر آزمایشی برای روشهای جدید تسهیل تجارت بدون اتکا به کار با بانک های ریسک گریز برای پردازش تراکنشهای فرامرزی باشد. اگر این نوآوری موفق می شد میتوانست ابعاد جدیدی به دیپلماسی اقتصادی اروپا بخشیده و همزمان به اروپا کمک کند تا قدرت یورو را در تجارت جهانی به تصویر بکشد.»
به هر تقدیر این پروژه ناقص و شکست خورده، رسما به کار خود پایان داد. اما نکته مهم، تلاقی این رویداد یا بعبارت دیگر اطلاع رسانی آن، هم زمان با شکست پروژه اجماعسازی غرب علیه ایران در نشست اخیر شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی است. غرب با محوریت تروئیکا و صحنهگردانی رژیم صهیونیستی درصدد صدور چهارمین قطعنامه علیه ایران در نشست این دوره بود؛ اما ناکام ماند.
البته استیصال نمایندگان اتحادیه اروپا، تروئیکا و آمریکا در جلسات شورای حکام، کاملا نمایان بود و آنها با ایراد سخنانی به اتهامزنی های بیاساس علیه ایران پرداختند که با واکنش قاطع نماینده کشورمان پاسخ داده شد.
محسن نذیری اصل، سفیر و نماینده دائم کشورمان نزد سازمان های بین المللی مستقر در وین با یاداوری بدعهدیهای طرفهای مقابل در برجام گفت: اگر ما یک آژانس بینالمللی جهت نظارت بر گسترش تحریمهای غیرقانونی داشتیم، گزارش مربوط به نقض تعهدات ایالات متحده و اتحادیه اروپا و تروئیکا در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (۲۰۱۵) طولانی خواهد بود.
او غرب را به پیگیری دستورکار سیاسی علیه ایران متهم و تصریح کرد که آنها «باید سناریوی برد- باخت را کنار بگذارند و نگرش خود را نسبت به ایران تغییر دهند. ناکارآمدی این رویکرد استبدادی بارها در رابطه با ایران ثابت شده است.»
منبع: ایرنا
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: اینستکس برجام تحریم های آمریکا اتحادیه اروپا تروئیکای اروپا تحریم های آمریکا اتحادیه اروپا علیه ایران تحریم ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۹۴۰۱۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سپاه نبود داعش تا پشت درب پارلمان اروپا و قلب آمریکا نفوذ میکرد
به گزارش خبرگزاری مهر، «ناصر کنعانی» سخنگوی وزارت امور خارجه اقدام سه کشور آمریکا، انگلیس و کانادا در اعمال تحریمهایی علیه برخی اشخاص حقیقی و حقوقی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، همچنین قطعنامه پارلمان اروپا و طرح ادعاهایی علیه کشورمان را به شدت محکوم و از همراهی معدود کشورهایی در اروپا از رویکرد ظالمانه دولت آمریکا انتقاد کرد.
کنعانی افزود: ظرفیتهای نظامی جمهوری اسلامی ایران متناسب با نیاز آن در تأمین امنیت و منافع ملی، حفاظت از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و دفاع مشروع و بازدارنده در مقابل هرگونه تهدید و تجاوز خارجی است و جمهوری اسلامی ایران از شرکای مهم جامعه جهانی در تأمین صلح و امنیت منطقهای و بینالمللی و مبارزه با تروریسم بینالمللی است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: توسل به ابزار تحریم علیه ظرفیتهای دفاعی جمهوری اسلامی ایران نه تنها خللی در عزم و اراده دولت و مردم ایران در افزایش اقتدار ملی با هدف دفاع مشروع و قاطع از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و امنیت و منافع ملی ایران ایجاد نمیکند، بلکه برخلاف میل تحریم کنندگان، تحریمها را به فرصتی برای خودکفایی و خوداتکایی در تقویت و توسعه ظرفیت دفاعی و نظامی ایران تبدیل کرده است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی از رویکرد دوگانه پارلمان اروپا در موضوع حمله رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در دمشق و دفاع مشروع ایران شدیداً انتقاد کرد و گفت: جای تأسف است که پارلمان اروپا در قطعنامه خود نسبت به اقدام متجاوزانه و ناقض قوانین و حقوق بینالملل رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک ایران و شهادت مستشاران رسمی ضد تروریست ایرانی، صرفاً به ابراز تأسف بسنده کرده است، اما اقدام مشروع ایران علیه رژیم یاد شده در چارچوب حق ذاتی دفاع مشروع را شدیداً محکوم میکند!
سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: چرا پارلمان اروپا از پرداختن به منشأ و عامل اصلی بروز تنش و ناامنی در منطقه که ریشه در اشغالگری و رویکرد جنایتکارانه رژیم صهیونیستی اسرائیل در کشتار مردم فلسطین و نیز نقض مکرر قوانین و حقوق بینالملل توسط این رژیم جعلی دارد، طفره میرود و در مقابل همسو با سیاست آمریکا از رژیمی حمایت میکند که اصل و اساس ناامنی و تنش در منطقه در طول هشت دهه متمادی است!
کنعانی همچنین با روشن و شفاف توصیف کردن سیاست و مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران اوکراین و با رد مجدد ادعاهای مربوط به استفاده از تسلیحات ایران در جنگ اوکراین تاکید کرد: اگر آمریکا و اروپا عزم صادقانه ای داشته باشند، جنگ در اوکراین و جنگ علیه غزه در سریعترین زمان ممکن خاتمه خواهد یافت، اما آمریکا و برخی کشورهای اروپایی اصرار دارند که در مسیر غلط تاریخ حرکت کنند و به جای کمک به توقف جنگ، بر آتش آن بیفزایند و وقت خود را مصروف اتهام زنی به دیگران کنند.
کنعانی تاکید کرد: بسیاری از ملتها و دولتها به خصوص در منطقه غرب آسیا دیگر هیچ امید و اعتقادی به نقش آمریکا و متحدان اروپایی آن در کمک به برقراری ثبات و امنیت در منطقه ندارند.
سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: این دولت و مردم ایران هستند که باید از آمریکا و اروپا به دلیل نقض توافق هستهای و ایفای نقش مخرب در ثبات و امنیت پایدار در منطقه سوال و طلبکاری کنند، نه اینکه این دولتهای ناقض عهد و پیمان، خود را جای طلبکار و مدعی نشانده و به گستاخی بر فهرست تحریمهای ظالمانه علیه مردم ایران بیفزایند.
کنعانی خاطرنشان کرد: اگر رشادت و جانفشانی سپاه پاسداران و مستشاران شهید ضد تروریست سپاه در منطقه نبود، تروریسم داعشی تا پشت درب پارلمان اروپا و قلب آمریکا نفوذ کرده بود و امنیت منطقه و جهان را بیش از پیش تهدید میکرد، حال چگونه پارلمان اروپا وقیحانه خواستار گنجاندن تنها نیروی واقعی ضدتروریسم جهان در فهرست تروریسم میشود؛ مگر اینکه تصور کنیم گروههای تروریستی در راستای اهداف و منافع نامشروع آمریکا و معدود دولتهای اروپایی و رژیم صهیونیستی برای دامن زدن به بیثباتی و ناامنی در منطقه غرب آسیا عمل میکنند!
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پایان بار دیگر تاکید کرد تکرار رویکردهای غیرقانونی و اشتباه توسل به ابزار تحریم و فشار از سوی آمریکا و تبعیت برخی دول اروپایی از واشنگتن، هیچ حق و مشروعیتی برای ادعاهای آنها از منظر حقوقی و بینالمللی ایجاد نمیکند و آنها باید زمانی پاسخگوی این ادعاها و اقدامات ظالمانه خود علیه دولت و مردم ایران باشند.
کد خبر 6089698 نفیسه عبدالهی